Kulak Koruyucu Standartları ve Kulak Koruyucu Seçimi
Kulak koruyucular; aşırı ve rahatsız edici gürültü ile oluşabilecek hasar risklerine karşı kullanıcının kulaklarını korumak amaçlı kullanılır. Kulak koruyucular kullanıldığı ortam, iş yeri ve kişisel durumu ile kıyaslanmalıdır. Uyarı ve diğer duyulması gereken seslerin de duyula bilirliğini azaltma riski de değerlendirilerek belirlenmeli ve kullanılmalıdır.
Kulak koruyucuları incelemek için Öncelikle gürültünün kaynağı kontrol edilmeli ve mümkünse çalışandan uzaklaştırılmalı ve bunlar da mümkün değilse çalışan işin İş Güvenliği Uzamanı’nın belirlemiş olduğu kulak koruyucu kullanılmalıdır.
Kulak Koruyucu Seçimi ile İlgili Bilgiler
Kişilerin günlük belirli bir gürültüye maruz kalma seviyeleri vardır. Bu seviyeler LEX, d, 8h veya LEP olarak gösterilir. Bu seviye aynı değerdeki pozlamayı 8 saatlik ortalama çalışma süresi içinde verecek olan sürekli ses seviyesi olarak değerlendirilir. Desibel ölçü birimi logaritmik yapıda olduğu için gürültüye maruz kalınma düzeyleri daha kolay ve uygun ölçüm aletleriyle yapılır.
Tehlike arz eden bir gürültüye maruz kalmanın önlenmesine yönelik alternatif bir araç ve ekipman olmadığında Yönetmelik, kulak koruyucuların hazır bulundurulmasını ve kullanılmasını ister. Ortalama gürültü değeri 80 dB(A)’ye geldiğinde kulak koruyucular hazır bulundurulmalıdır. Ortalama gürültü 85 dB(A) olduğunda ise kulak koruyucular kesinlikle kullanılmalıdır.
Kulak koruyucu ekipmanlar kullanımında oluşan gürültüyü en düşük maruz kalma seviyesi olan 80 dB(A) altına düşürmek amaçlamaktadır. Gürültünün ortalama 75 dB(A) seviyelerine düşürmek yeterli koruma sağlayarak tehlike oluşturmayacaktır. Gereğinden fazla SNR değerinde sahip kulak koruyucu kullanmak çevreden gelebilecek sesli uyarıların ve iletişimin engellenmesine sebebiyet vereceğinden dolayı tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Örneğin, alarm duyula bilirliğini, araç hareketleri sırasında veya konuşma iletişimi sırasında güvenli çalışmayı düşünmeniz gerekebilir.
Maruz kalma, kulağın gürültülü ortamda anlık olarak maruz kalabileceği en yüksek gürültüyü ifade eder. Kişilerin devamlı işitme kaybı yaşamaması için maruz kalabileceği en uzun süreler değerleri ile birlikte şöyledir;
Gürültü azami süre
- 80 dB(A): 7.5 Saat
- 90 dB(A): 4 Saat
- 95dB(A): 2 Saat
- 100dB(A): 1 Saat
- 105dB(A): 30 Dakika
- 110dB(A): 15 Dakika
- 115dB(A): 7.5 Dakika
SNR değeri nedir?
SNR, Uluslararası Standart ISO 4869’a göre belirlenmiş bir değerlendirme sistemidir. Testler, imalatçılardan bağımsız ticari laboratuvarlar tarafından yapılır. SNR, dB cinsinden ifade edilir ve farklı işitme koruma cihazlarının potansiyel gürültü azaltma yeteneğini karşılaştırmak için referans olarak kullanılır.
Örneğin; gürültü seviyesinin ortalama 100 dB olduğu ortamlarda, 25 SNR değeri olan bir kulak koruyucunun kulağa ulaşan gürültüyü ortalama 75 dB düzeyine düşürdüğü genel olarak söylenebilir.
SNR değeri bütün kulak koruyucu araçlarda bulunmak zorundadır ve kulak koruyucu seçiminde temel noktadır.
Kulak Koruyucu Türleri
KULAK TIKAÇLARI
Kulak tıkaçları kulak kanalı girişini takılırlar ve kulağı tıkayarak sızdırmazlık sağlarlar. Bazı kulak tıkaçları bir kordona, banda veya ipliğe takılabilir. Genel olarak kulak tıkaçları kafaya giyilen koruyucu ekipmanlardan engel teşkil edecek şekilde etkilenmezler. Doğru kullanım için kullanma talimatından veya ekipmanla ilgili kullanıcı eğitiminden faydalanılmalıdır.
MANŞONLU KULAKLIKLAR
Kulaklıklar kulağın rahat etmesi için yastıklı ve ses emici destek ve plastik yapı olarak üretilir. Plastik olan bu bölümler gergin ve nispeten sert bir kafa bandıyla kulaklar üzerinde sıkı ve sabit bir şekilde durması sağlanır. Baş bandı genellikle başın üzerinden takılır. Farklı kafa koruyucu ekipman kullanılacağız zaman ise başın arkasına, enseye takılan baş bandı ile desteklenir. Ortamdaki gürültü seviyesi ortalama 100 db (A)’a ulaştığında baş bantlı veya ense bantlı kulaklık kullanmak gerekir. Gürültü girişini sadece kulak kanalından değil, aynı zamanda kulak kepçesinden de önleyebilmek için kulak tıkaçları uygun değildir.
BARETE TAKILABİLİR KULAKLIKLAR
Baş bantlı veya ense bantlı kulaklık kullanımının uygun olmadığı ve baş koruyucu ekipman olarak baret kullanılacağı zaman, baret ve ayrı kulaklık kullanmak yerine barete takılabilir kulaklıklar tercih edilir. Barete takılabilir kulaklıklar hem uyum, hem performans hem de güvenlik açısından daha ergonomik bir kullanım sağlar.
ELEKTRONİK AKSAMLI KULAK KORUYUCULAR
Bazı ortamlar ve çalışma koşullarında iletişim kurmak veya etraftaki uyarıcıların duyulamayacağı durumlarda elektronik akşamlarla donatılmış kulak koruyucular veya mekanik filtreli kulak koruyucular kullanılır.
STANDARTLAR
Kullanılan kulak koruyucularda CE işareti bulunmalıdır. Kulak koruyucular için standartlar aşağıda verilmiştir:
- EN 352/1: Manşon tipi kulaklık
- EN 352/2: Kulak tıkacı
- EN 352/3: Barete monte kulaklık
- EN 352/4: Elektronik baş bantlı kulaklık
- EN 352/6: Elektriksel iletişim tertibatı olan kulaklık
- EN 458 : Kulak koruma ekipmanlarının bakımı, alınması gereken önlemler, kullanımı ve seçimi üzerine tavsiyeler içeren rehber
KULAK TIKAÇLARI
Avantajları
- Küçüktür ve kolayca taşınabilir.
- Diğer KKD’lerle kolayca kullanılabilir.
- Sıcak ve nemli ortamlarda uzun süreli kullanımı daha kolaydır.
- Kısıtlandırılmış çalışma alanlarında kullanılmaya uygundur.
Dezavantajları
- Uyum için daha fazla zamana ihtiyaç vardır.
- Takmak ve çıkarmak daha zordur.
- Temiz kullanılması gerekir.
- Kulak kanalını tahriş edebilir.
- Yanlış yerleştirilebilir.
- Kullanımını denetlemek ve izlemek daha zordur.
MANŞON TİPİ KORUYUCULAR
Avantajları
- Ses zayıflatmada kullanıcıya göre daha az değişkenlik gösterir.
- Birçok kafa boyutuna uyacak şekilde tasarlanmıştır.
- Kullanımının uzaktan denetlenmesi daha kolaydır.
- Kolay kaybolmaz.
- Küçük kulak enfeksiyonlarında bile kullanılabilir.
Dezavantajları
- Daha ağırdır ve taşınması daha zordur.
- Diğer KKD’lerle (baret, gözlük vb.) Uyum sağlamayabilir.
- Sıcak ve nemli çalışma alanlarında rahatsızlık verebilir.
- Kısıtlı iş alanlarında kullanım için daha elverişsizdir.
- Reçeteli gözlükler ve güvenlik gözlükleriyle kullanmak zor olabilir: gözlük sapları kulaklıklar ve cilt arasına girerek gürültünün sızmasına sebep olabilir.
